Kasenian Surak Ibra

SURAK IBRA

SAJARAH SURAK IBRA

            Surak Ibra mangrupa kasenian pituin Kabupatén Garut, benerna di Kampung Sindang Sari, Désa Cinunuk, Kacamatan Wanaraja. Tujuan ti kasenian Surak Ibra nyaéta pikeun menjalin persatuan sarta kahijian antara pamaréntah sarta masarakat. Surak Ibra dina awalna dipikawanoh ku masarakat Garut minangka seni Boyongan atawa Boboyongan anu mintonkeun inohong masarakat ngaranna Pak Ibra. Sedengkeun Pak Ibra sorangan nyaéta saurang jawara silat anu ngabogaan kharisma di Garut. Kasenian Boboyongan yan turut mintonkeun Pak Ibra, nyieun masarakat mikawanoh Boboyongan minangka Surak Ibra. Konon hal kasebut dipigawé minangka penghormatan ka Bapa Ibra.

Unikna, Surak Ibra, atawa kasenian sajenis tacan kapanggih di wewengkon séjén. Surak Ibra mecenghul ti warsih 1910, berawal ti saurang inohong masarakat ngaranna Bapa Eson anu ngembangkeun kasenian Boboyongan. Mangka, ku masarakat ogé disebut minangka Surak Eson.  Sanggeus sepeninggal Bapa Eson, Surak Eson ogé henteu popular deui sarta masarakat nyebutkeun deui Boboyongan minangka Surak Ibra. Sedengkeun dina 30 Méi 1910 di kasepuhan Cinunuk kabentuk organisasi ngaranna Himpunan Dalem Emas (HDE) anu turut sarta melestarikan Surak Ibra. Tapi organisasi ieu bubar dina 1948, kalawan nimbang-nimbang yén Kasenian ieu milik Nagara, mangka saprak 1948 pengelolaan Surak Ibra dituluykeun aparat désa.

Dina mangsa tuluy, meureun di mangsa Hindia-belanda, Surak Ibra dipertunjukkan dina pesta-pesta di Garut anu dawam dipikawanoh minangka Pesta Raja. Dina waktu éta para Bupati Garut ngayakeun hajatan. Dina perkembangannya Surak Ibra mindeng ditampilkan dina poé-poé badag kawas; Poé Kamerdikaan Republik Indonésia. Kasenian ieu ngembang di Désa Cinunuk, Garut, di mana loba masarakat berziarah ka astana Cinunuk.
            Dina perkembangan saterusna, ti perkembangan Surak Ibra, dewasa ieu Bapa Amoh jadi dipikawanoh minangka inohong pewaris Surak Ibra. Di jero pelbagai kagiatan, Bapa Amoh sok mingpin Surak Ibra ti Garut sarta dipercaya masarakat nu ngarojong Surak Ibra minangka sasipuh.         Surak Ibra dewasa ieu geus jadi seni pintonan has Garut, sajaba teu aya di wewengkon séjén, ogé ngabogaan sipat fleksibel minangka potensi seni kemas anu kolosal, sarta geus dibuktikeun sabot diondang dina Pesta Seni ITB warsih 2000, kalawan mengusung patung Ganeca ku puluhan penari Surak Ibra, anu pertunjukkannya sempet memukau panongton Pesta Seni dina wayah éta.

           

FILOSOFIS SURAK IBRA

            Harti Syukuran: masarakat minangka komunitas biasana ngabogaan cara syukuran dumasar carana anu diwariskan perintisnya. Sakumaha halna Surak Ibra, anu indit ti rasa penghormatan ka karisma Bapa Ibra minangka jawara Silat anu disegani di Garut dina waktu éta;
            Harti teatrikal: tampilan Surak Ibra kalawan jumlah nu ngarojongna leuwih ti 60 jelema, menunjukan kasempetan teatrikal, sumawona sabot adegan boboyongan naék turun dibarengan kalawan sorak sorai rampak.

            PRAK – PRAKANANA SURAK IBRA

            Seni tradisional Surak Ibra dipikawanoh ogé kalawan ngaran séjén Boboyongan Eson. anu nangtung Saprak Warsih 1910 di Kampung Sindang Sari, Désa Cinunuk, Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut. Kasenian Kasebut Hasil Ciptaan Raden Djajadiwangsa Putra Ti Raden Wangsa Muhammad (Dipikawanoh Jeung Ngaran Séjén Raden Papak).
            Kasenian ieu mangrupa hiji sindiran (simbol﴿ atawa semboyan henteu sapuk ka Pamaréntahan Walanda dina wayah éta anu bertindak sewenang-wenang ka masarakat jajahan. Hususna di wewengkon Désa Cinunuk sarta umumna wewengkon Kabupatén Garut.
            Kasenian ieu ngabogaan tujuan pikeun ngagemukan motivasi masarakat ambéh miboga pamaréntahan sorangan hasil gotong royong babarengan pikeun ngahontal tujuan cita-cita bangsa Indonésia.
Sajaba ti éta ogé pikeun ngagemukan rasa persatuan sarta kahijian antara pamaréntah sarta masarakatna, demi ngarojong kaadilan sarta kebijaksanaan pamaréntah sacara teuneung kalawan pinuh sumanget babarengan.

PAKAKAS-PAKAKAS ANU DIPAKÉ NYAÉTA:
1. 2 (dua﴿ obor ti awi.
2. Sapakakas kendang Pencak / leuwih.
3. Sapakakas Dogdog / leuwih.
4. Sapakakas Angklung / leuwih.
5. Sapakakas Keprak / leuwih.
6. Sapakakas Kohkol Awi / leuwih.
7. Hal-hal séjén anu diperlukeun waktuna.

LOBA PAMAÉN:
- Saeutikna= 40 jelema
- Keur= 60 jelema - 80 jelema
- Maksimal = 100 jelema leuwih
            Ti saprak nangtung warsih 1910 nepi ka ayeuna geus opat generasi, komo ayeuna ogé perlu dirumajakeun sabab geus loba pamaén anu geus kolot.

KAMEKARANA SURAK IBRA

            Dina perkembangannya Surak Ibra jadi seni pintonan rahayat has Garut, alatan jenis kawas ieu euweuh di wewengkon séjén. Dina tuturan riwayat ngeunaan Surak Ibra, kacatet minangka katut:
            Kira-kira warsih 1910 saurang inohong masarakat ngaranna Bapa Eson ngembangkeun Boboyongan kalawan sebutan ti masarakat minangka Surak Eson. Tapi sanggeus maot, Surak Eson henteu populer deui, balik ka Boboyongan kalawan sebutan masarakat minangka Surak Ibra.
            Dina mangsa tuluy Surak Ibra dipintonan dina pesta-pesta di Garut, anu dawam dipikawanoh minangka "pesta Raja". Dina waktu éta para dalem (bupati) Garut ngayakeun hajatan. Dina perkembangannya Surak Ibra mindeng ditampilkan dina upacara poé-poé badag (hususna poé Kamerdikaan Republik Indonésia). Hususna di désa Cinunuk, Garut, di mana loba masarakat berziarah ka astana Cinunuk, pikeun ngaronjatkeun rasa solidaritas sarta menggalang persatuan antar warga. Mangka dina tanggal 30 Méi 1910 di Kasepuhan Cinunuk kabentuk hiji organisasi masarakat anu ngaranna Himpunan Dalem Emas (HDE) anu turut sarta ngamumule, melestarikan Surak Ibra. Tapi dina warsih 1948 HDE bubar, kalawan tinimbangan yén Surak Ibra milik nagara, mangka saprak warsih 1948 pengelolaan Surak Ibra dituluykeun ku aparat désa nepi ka ayeuna.

            Dina perkembangan saterusna, ti perkembangan Surak Ibra, dewasa ieu Bapa Amo jadi dipikawanoh minangka inohong pewaris Surak Ibra. Di jero pelbagai kagiatan, Bapa Amo sok mingpin Surak Ibra ti Garut sarta dipercaya masarakat nu ngarojong Surak Ibra minangka sasipuh. Surak Ibra dewasa ieu geus jadi seni pintonan has Garut, sajaba teu aya di wewengkon séjén, ogé ngabogaan sipat fleksibel minangka potensi seni kemas anu kolosal, sarta geus dibuktikeun sabot diondang dina Pesta Seni ITB warsih 2000, kalawan mengusung patung Ganeca ku puluhan penari Surak Ibra, anu pertunjukkannya sempet memukau panongton Pesta Seni dina wayah éta. Wangun pintonan.
            Pintonan Surak Ibra melibatkan sajumlah jelema, utamana lalaki. Pintonan dimimitian kalawan sajumlah nonoman mawa obor anu murub tuluy nyokot formasi berbanjar. Maranéhanana menari gerakan-gerakan silat. Disusul ku rombongan penari Surak Ibra (biasana jumlahna kira-kira 30-60 jelema) anu maké kostum pesilat (ngan henteu ngagunakeun kelir hideung deui, tapi kelir konéng sarta beureum) usik kalawan pinuh sumanget, mintonkeun gerakan-gerakan pencak silat. Aya anu bertindak minangka pengatur (pemberi komando), luhur komandona musik pengiring ditabuh rampak (biasana lagu Golempang) bersambung kalawan sorak-sorai anu meriah (bhs. Sunda eak-eakan), antara musik sarta sorak nyiptakeun kaayaan anu meriah sarta dinamis. Sanggeus éta maranéhanana ngalakonan formasi-formasi nu tangtu kalawan gerakan-gerakan pencak silat. Dina waktu maranéhanana nyieun formasi bunderan, salah saurang ti maranéhanana bertindak minangka inohong anu baris diboyong (diangkat-angkat), sabot bunderan beuki menyempit inohong tadi diangkat ku sawaréh penari Surak Ibra, manéhna pasrah diangkat naék turun, dituturkeun musik sarta sorak sorai anu beuki meriah. Manéhna di luhur leungeun-leungeun penari Surak Ibra menari-nari sarta berpindah-pindah ti leungeun ka leungeun anu séjén, sakapeung luhur sakali melambung ka luhur, sorak sorai ogé beuki ramai. Biasana sanggeus atraksi Surak Ibra anu memukau éta, balik ka formasi mimitina minangka hiji Helaran.
            Iringan musik anu aya di formasi tukang terus mengiringi sapanjang pintonan, atraksi sarupa dipigawé balik dina titik-titik nu tangtu sapanjang lalampahan Helaran.
            Musik pengiring Surak Ibra anu sacara umum, sarua kalawan pengiring Kendang Pencak, ngan ditambah angklung sarta dogdog minangka pelengkap. Lagu-lagu pencak silat mindeng dipaké, kawas: Golempang, Padungdung, dll.